วันมาฆบูชา ตรงกับวันเพ็ญ ๑๕ ค่ำเดือน ๓ เป็นวันที่พระพุทธเจ้าทรงประกาศ อุดมการณ์ หลักการ และวิธีการของพุทธศาสนา จัดเป็นวันกตัญญูแห่งโลก และวันแห่งความรักสากลของโลก
ความสำคัญ : เป็นวันจาตุรงคสันนิบาตที่มีเหตุการณ์สำคัญๆ เกิดขึ้น ๔ ประการ
๑. เป็นวันพระจันทร์เสวยมาฆฤกษ์เต็มดวงและมีพระสงฆ์จำนวน ๑๒๕๐ รูป มาประชุมพร้อมกันโดยมิได้นัดหมาย
๒. พระสงฆ์เหล่านั้นทั้งหมดล้วนแล้วแต่เป็นพระอรหันต์ขีณาสพทั้งสิ้น
๓. พระสงฆ์เหล่านั้นล้วนเป็นเอหิภิกขุอุปสัมปทา คือพระพุทธเจ้าทรงอุปสมบทให้ด้วยพระองค์เอง
๔. เป็นวันที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์ อันแสดงถึง อุดมการณ์ หลักการ และวิธีการของพุทธศาสนา
หัวใจของโอวาทปาฏิโมกข์ : จัดเป็นวันพระธรรม คือ ทรงแสดง หลักการ อุดมการณ์ วิธีการ ของชาวพุทธ
อุดมการณ์
๑. ให้มีความอดกลั้นอดทนเป็นบรมธรรม
๒. ให้ถือเอาความพ้นจากทุกข์คือพระนิพพานเป็นเป้าหมายสูงสุด
๓. ชาวพุทธจะต้องไม่ฆ่าไม่ทำร้ายไม่เบียดเบียนใคร
หลักการ
๑. ให้งดเว้นจากบาปหรือความชั่วทั้งปวง
๒. ให้กระทำความดีหรือกุศลให้สมบูรณ์
๓. ให้พยายามกระทำจิตของตนเองให้ผ่องใส ปราศจากมลทิน
วิธีการ
๑. ไม่ว่าร้ายใคร
๒. ไม่ทำร้ายใคร
๓. สำรวมในปาฏิโมกข์
๔. รู้จักประมาณในการบริโภค
๕. รู้จักอยู่ในที่สงบสงัด
๖. หมั่นฝึกฝนจิตยกระดับจิตของตนให้สูงอยู่เสมอ
ข้อสังเกต
วันนี้จัดเป็นวันกตัญญูแห่งโลก ที่พระอรหันต์ ๑๒๕๐ รูปเดินทางไปเฝ้าพระพุทธเจ้าพร้อมกันโดยไม่ได้นัดหมาย เพื่อต้องการจะไปฟังธรรม ต่างก็ไปด้วยความกตัญญูสำนึกในพระคุณของพระพุทธเจ้า และทางรัฐบาลก็ได้ประกาศให้วันมาฆบูชาเป็นวันกตัญญูแห่งชาติเมื่อปี พ.ศ. ๒๕๔๖
วันนี้เป็นวันแห่งความรักสากลของโลก ที่พระพุทธองค์ทรงมอบให้กับมวลมนุษยชาติโดยไม่เลือกชนชั้นวรรณะเพศวัย และเป็นความรักอันบริสุทธิ์ที่ประกอบไปด้วยพรหมวิหารธรรมคือ เมตตา กรุณา มุทิตา อุเบกขา อย่างแท้จริง ดอกไม้ที่ควรมอบให้ในวันนี้ คือ ดอกบัว เป็นดอกไม้แทนความบริสุทธิ์
ข้อที่ชาวพุทธพึงปฏิบัติ
ให้ทาน รักษาศีล ปฏิบัติธรรม บำเพ็ญกิจกรรมทางพระพุทธศาสนา เช่น ไปทำบุญที่วัด ฟังธรรม เวียนเทียนฯลฯ
มีความรัก ความเมตตาต่อสรรพสัตว์ทั้งมวล ปฏิบัติตามพุทธโอวาท คือ งดเว้นจากบาป ทำความดีให้ถึงพร้อม ทำจิตให้ผ่องใส และปฏิบัติหน้าที่ของชาวพุทธให้สมบูรณ์แบบ ด้วยการกินอยู่อย่างใช้ปัญญา ใช้อินทรีย์เพื่อการฝึกฝนเรียนรู้ และใช้ความรู้ความสามารถไปในทางสร้างสรรค์ไม่ทำลาย
